Stanisław Dolny to miejscowość w gminie Kalwaria Zebrzydowska. Leży w Zachodniej części Pogórza Wielickiego i południowo Zachodniej części płaskowyż Draboża. Sąsiaduje z Kalwarią Zebrzydowską i Zebrzydowicami przy szosie Kalwaria – Stanisław i Wadowice – Stanisław. Od Mrowiej Góry ciągną się ku wschodowi dwa wydłużone równoleżnikowo grzbiety niezalesionych wzgórz i łagodnie opadają ku Dolinie Skawinki w Zebrzydowicach. Między nimi płyną potoki, z których północny ma źródło przy grzbiecie pasma Draboża. Ich źródliskowe odcinki tworzą niewielkie kotlinki, z których koncentrycznie spływają bystre strumienie. Niższa część tych kotlinek (wschodnią) zajmuje Stanisław Dolny. Wzdłuż grzbietów i działu wodnego biegnie okrężna droga, łącząca prawie wszystkie przysiółki wsi. Domy skupiły się bowiem ulicowo przy tych drogach. Natomiast doliny wolne są od zabudowań. Przysiółki Stanisławia Dolnego – Dolany i kępki (w części wschodniej) oraz Sołtystwo i Sosnówka (w części zachodniej). Sołtystwo w Stanisławiu Dolnym – to centrum dawnej wsi, gdzie wznosi się najwięcej domów o tradycyjnej architekturze z przełomu XIX i XX w.: parterowych, drewnianych, budowanych na zrąb, z ganeczkami od frątu, otoczonych sadami i ogródkami. Większość budynków obecnie, to przeważnie piękne wille związane z rozwijającym się od kilkunastu lat rzemiosłem i przemysłem obuwniczym.
W latach 1973-1975 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego, potem w latach 1975-1998 do województwa bielskiego. Obecnie Stanisław Dolny należy do województwa małopolskiego w powiecie wadowickim.
Odległość od Kalwarii Zebrzydowskiej wynosi ok. 5 km., od Skawiny ok. 18 km, od Wadowic ok. 14 km i od Krakowa ok. 30 km.
Klimat
Miejscowość Stanisław Dolny leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego. Temperatura stycznia waha się od -2 C do – 18 C, a temperatura lipca wynosi średnio 20 C. Jest to obszar nawiedzany przez wiatr halny. Roczne opady na tym terenie wynoszą 900-1000 mm. Najwięcej opadów notuje się w lipcu 140 mm co sprzyja uprawom. największa ilość dni pogodnych występuje późną wiosną oraz w lecie. W okresie wiosenno-letnim występuję kilkudniowe intensywne opady co powoduje lokalne podtopienia i powodzie.
Historia
poniższe informacje pochodzą z interesującej pracy Pana Aleksego Siemionowa pod tytułem „ZIEMIA WADOWICKA” i stanowią bardzo niewielki jej fragment.
Stanisław Dolny, leżąca 280-350 m n.p.m., zwany dawniej Barwałdzkim lub Strażnicami, na początku XIV wieku był lokowany przez książąt oświęcimskich, w dniu 10.7.1329 roku (sołtys Piotr Jascon, mieszczanin krakowski), później należał do zamku i starostwa barwałdzkiego, następnie dziedzicami byli Cieślińscy, Stanisławscy i Brandysowie. W XX wieku w Stanisławiu Dolnym ( jak i w okolicy ) nastąpił silny rozwój szewstwa, dzięki czemu ostatnio, uboga dawniej wioska , przekształciła się jakby w willowe miasteczko. Dzieli się na dwie części Dolany i Kępki. Urodził się tu i w 1948 roku ukończył liceum w Kalwarii Zebrzydowskiej, dr Mieczysław Glanowski (1930 – 1983) długoletni wiceminister górnictwa, od sierpnia 1980 do lipca 1981 minister tego resortu.
Archiwalne zdjęcia
Tutaj nasza uczennica napisała o swym przodku.
Mój pradziadek Władysław Faber urodził się w 1912, zmarł po ciężkiej chorobie w marcu 1992. W czasie II wojny światowej wraz z pułkiem piechoty wyruszył zgodnie z rozkazem powrotu pod Pcim, bo ta miejscowość była bardzo osłabiona. W wyniku przegranej walki Niemcy zabrali ich do niewoli, z której potem żołnierze uciekli pod Tomaszowem Lubelskim. Przez kilka dni musiał się ukrywać, później walczył w Batalionach Chłopskich, pomagał partyzantce. Często opowiadał jak jeden z mieszkańców naszej wsi zdradził Niemcom, że w sianie wozem z końmi jadą partyzanci. Rozstrzelano wszystkich. Człowiek ten po wojnie został skazany na śmierć, ale zapłacono za niego okup. Po wojnie pradziadek był wielkim działaczem społecznym. To dzięki niemu i kilku innym mamy naszą szkołę i remizą strażacką. Prowadził wraz z prababcią, sklep spożywczo-przemysłowy w Stanisławiu, a później warzywny, w Kalwarii Zebrzydowskiej.
Sylwia Wojas 13.02.2005